Velux luidt de noodklok over daglichttoetreding

‘Nieuwe energiewetgeving riskeert ongezonde nieuwbouw’ 

Van meerdere kanten is er kritiek geuit op bepaalde aspecten van de plannen om onze gebouwde omgeving te verduurzamen. Een van de bezwaren is dat de daglichttoetreding in woningen erdoor in de knel kan komen. Een van de criticasters is VELUX, dat zich profileert als specialist in daglichtsystemen. Maar ook de zonweringbranche zou zich in deze discussie moeten mengen. De positieve aspecten van daglicht mogen niet worden onderschat en zonwering of rolluiken kunnen ervoor zorgen dat voldoende licht wordt toegelaten, terwijl warmte – of eventueel koude – worden geweerd.

De inzet van het huidige kabinet om de gebouwde omgeving te verduurzamen kan leiden tot woningen waarin het ongezond en onprettig wonen is als er geen balans wordt aangebracht tussen energieprestaties en eisen ten gunste van de gezondheid van bewoners in gebouwen. De eisen die de gezondheidskwaliteit voor mensen in gebouwen moeten waarborgen, liggen op de absolute ondergrens, stelt VELUX Nederland in een position paper die begin juli aan Tweede Kamerleden is aangeboden.

In 2021 treedt de Omgevingswet in werking en daarmee wordt alle regelgeving omtrent de gebouwde omgeving vernieuwd. Al een half jaar eerder treden de nieuwe BENG-normen voor Bijna Energieneutrale Gebouwen in werking.

De politiek lijkt bij het formuleren van de Omgevingswet (Besluit Bouwwerken Leefomgeving) aan tunnelvisie te leiden en zich teveel te laten leiden door het energievraagstuk. “Uit de huidige daglichtnormen spreekt geen enkele ambitie om woningen te voorzien van voldoende daglicht”, zegt manager Public Affairs Marcel Vreeken van VELUX Nederland. “De politiek kiest ervoor om zich te richten op duurzaamheid en de eisen van de energietransitie, waarbij de leefbaarheid van gebouwen een lagere prioriteit lijkt te hebben.” In het huidige voorstel van het kabinet blijft de daglichtnorm een halve vierkante meter per woonruimte. Die norm zal volgens Vreeken in de toekomst ontoereikend blijken: “Er dreigt een situatie te ontstaan waarin we woningen afrekenen op slechts één aspect – energiebesparing – terwijl we vergeten dat gebouwen ook gewoon een comfortabel onderdak moeten bieden. Vanuit Europa staat in de in juli 2018 gepubliceerde Energy Performance Building Directive (EPBD III) het belang beschreven van een gezond binnenklimaat in energiezuinige nieuwbouw. Daarnaast is er ook een geheel nieuwe Europese bepalingsmethode voor daglicht gepubliceerd (NEN EN 17037), waarmee daglicht kwalitatief kan worden berekend. Deze norm zal mogelijk in 2021 worden aangewezen en is een natuurlijk moment om kwalitatieve eisen voor de toepassing van daglicht in regelgeving vast te leggen. Hiermee kan worden voorkomen dat daglichtvoorziening het kind van de rekening worden om de energieprestatie-eisen te behalen.”

Daglicht bevordert het prestatievermogen.

Daglicht belangrijk voor gezondheid

Daglicht is belangrijk voor de fysieke en mentale gezondheid van mensen. In de position paper haalt VELUX Nederland wetenschappelijk onderzoek aan waaruit blijkt dat daglicht onder andere een positieve rol speelt bij arbeidsproductiviteit, schoolprestaties, herstel van ziekte en de mentale gezondheid van mensen.

• Natuurlijk licht en gezondheid – Natuurlijk licht is essentieel voor de gezondheid van de mens. Het zorgt ervoor dat onze biologische klok goed staat afgesteld. Verder verhoogt daglicht de alertheid en productiviteit. Ruimtes met een gebrek aan natuurlijk licht kunnen leiden tot meer vermoeidheid, stress en hart- en vaatziekten en tot een slechter humeur. Een vitamine D-tekort door te weinig zonlicht kan leiden tot een verhoogde kwetsbaarheid voor ziektes.

Daarnaast is natuurlijk licht om tal van andere redenen belangrijk voor de gezondheid van mensen. Zo draagt het bij aan het voorkomen van ademhalingsziektes als astma, en vermindert het de effecten van Seasonal Affective Disorder, beter bekend als winterdepressie. Patiënten in ziekenhuizen hebben een comfortabeler verblijf als er voldoende daglicht is en mogen sneller naar huis dan patiënten in ziekenhuizen die relatief donker zijn.

• Productiviteit – Een betere toetreding van daglicht leidt tot een groei van de arbeidsproductiviteit die kan oplopen tot 15%. Bovendien zorgt meer zonlicht voor een grotere tevredenheid onder werknemers. Daglicht komt ook de leerprestaties van scholieren en studenten ten goede: scholieren in goed verlichte klaslokalen scoren 7% tot 18% hoger op gestandaardiseerde toetsen dan leerlingen in slecht verlichte klaslokalen. Overigens komt niet alleen daglicht, maar ook uitzicht op natuur de productiviteit van werknemers en de leerprestaties van leerlingen ten goede.

Bovendien is een gebrek aan daglicht volgens de Healthy Homes Barometer van 2018 één van de vier hoofdoorzaken van een ongezonde leefomgeving. Onder andere het ontstaan van schimmels en de daarbij behorende allergieën en ziektes spelen daarin een rol. “De Nederlandse wet schrijft op dit moment slechts een halve vierkante meter door daglicht verlicht oppervlak per woonruimte voor”, constateert Vreeken. “Dat komt neer op een niveau tussen de 58 en 144 lux aan natuurlijk licht. Wetenschappelijke literatuur erkent in brede kring dat mensen een minimaal lichtniveau van 300 lux – verlichtingsniveau – nodig hebben om visuele taken uit te voeren.”

Minimale interpretatie

De Nederlandse wetgever heeft bij het formuleren van de reguleringen rekening moeten houden met Europese richtlijnen. In de meest recente aanbeveling van de Europese Commissie worden lidstaten onder andere opgeroepen om in hun wetgeving rekening te houden met de gezondheid en comfort van woningen. Volgens de Commissie hoort ‘natuurlijk licht’ daar ook bij. “Nederland is altijd terecht trots geweest op de kwaliteit van zijn woningen”, reageert Vreeken. “Helaas kiest Nederland er nu voor om deze Europese daglichtaanbeveling zo minimaal mogelijk te interpreteren, waardoor de mogelijkheid bestaat om woningen te realiseren waarbij het leefcomfort in onze huizen kan dalen.” Vreeken vreest dat Nederland hiermee achter gaat lopen vergeleken met andere EU-lidstaten.

Energy Performance Building Directive (EPBD) en ramen

Op 9 juli 2018 is de nieuwe Energy Performance Building Directive (EPBD) in werking getreden. Voor alle nieuwbouw, zowel woningbouw als utiliteitsbouw, geldt dat de vergunningaanvragen vanaf 1 juli 2020 moeten voldoen aan de eisen voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG). Die vloeien voort uit het Energieakkoord voor duurzame groei en uit de Europese richtlijn EPBD.

Binnen de EPBD worden ramen beschouwd als een zwakke factor in de thermische schil van een gebouw. Velen vinden dit om meerdere redenen onterecht:

• Ramen laten daglicht binnen en dragen zo gedurende het hele jaar bij aan een lager energieverbruik voor verlichting.

• Door in de winter de zonnewarmte binnen te laten, dragen ramen in de winter bij aan een lager energieverbruik voor verwarming.

• In de zomer kunnen ramen de zomer-nachtkoelte binnenlaten en zo de behoefte aan airconditioning verminderen.

• Zonwering voor ramen draagt bij aan het voorkomen van oververhitting. Daar door wordt de koelbehoefte  –  bijvoorbeeld door het gebruik van airconditioning – verminderd.

Verantwoording – Dit artikel is gebaseerd op een artikel en een position paper van VELUX Nederland over het belang van daglichttoetreding, verschenen in juli van dit jaar. Een en ander is terug te vinden op pers.velux.nl.